Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի Ավագ դպրոցի 9-8 դասարանի աշակերտուհի
ա/ Միավորված ազգերի կազմակերպության ստեղծումը, նպատակները, կանոնադրությունը
բ/ Եվրոպական ինտեգրման պատմական նախադրյալներ /էլ․ դասագիրք, էջ 31-38/․
Լրացուցիչ նյութեր՝
Միավորված ազգերի կազմակերպություն․ ՀՀ ԱԳՆ կայք
ՄԱԿ-ը Հայաստանում
Միավորված ազգերի կազմակերպության մանկական հիմնադրամ
Առաջադրանք
1․Ներկայացրե՛ք էջ 33-ի գործնական աշխատանքը /լրացնե՛լ աղյուսակը/
/բլոգային աշխատանք/․
10 մարզեր
մարզկենտրոնն ու քաղաքները, կլիման, ռելիեֆը, գետերը, ռեսուրս և տնտեսության զարգացած ճյուղերը։
Արագածոտն-Աշտարակ
քաղաքներ-Աշտարակ, Թալին, Ապարան
կլիման-Կլիման բարեխառն լեռնային է, ամառը՝ չափավոր տաք, ձմեռը՝ երկարատև, կայուն ձնածածկույթով։
ռելիեֆը-Մարզի աշխարհագրական դիրքի կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ գտնվում է մայրաքաղաք Երևանի և Հայաստանի ամենաբարձր լեռնագագաթի՝ Արագածի միջև։ Կիսաօղակաձև գոտևորելով Արագած լեռնազանգվածը՝ մարզի տարածքը արևմուտքում ձգվում է մինչև Թուրքիայի հետ պետական սահմանը։
գետեր-Ալվար, Ամբարլու, Ամբերդ, Աշնակ, Արագածոտն, Արագետ, Արթիկջուր, Արուճաջուր, Արքաշեն
Արարատ-Արտաշատ
Քաղաքներ-Մասիս, Արարատ, Արտաշատ, Վեդի
Գետեր— Հրազդան գետ, Ազատ գետ, Վեդի գետ, Արածո գետ
կլիմա-չոր խիստ ցամաքային, չոր ցամաքային, չափավոր ցամաքային, բարեխառն, ցուրտ լեռնային, ձյունամերձ
տնտեսության զարգացած ճյուղերը-Արդյունաբերություն, Գյուղատնտեսություն, Շինարարություն, Մանրածախ առևտուր
Արմավիր-Արմավիր
քաղաքներ-Արմավիրը, Մեծամոր, Վաղարշապատ
լեռներ-Դաշտաքար, Դեմ, Կարմրաթառ, Կարմրասար և Սպիտակբլուր։
Կլիմա-չոր ցամաքային է
գետեր-Ասպահեն, Սևջուր, Մաստարայի Սելավ
Գեղարքունիք-Գավառ
քաղաքներ-Հավառ, Սեվան, Վարդենիս, Ճամբարակ, Մարտունի
լեռներ-Գեղամա, Արեգունի, Սևանի, Արևելյան Սևանի, Վարդենիսի լեռները։
Գետեր— Հրազդան գետ
կլիմա-Կլիման բարեխառն լեռնային է
Կոտայք-Հրազդան
Քաղաքներ— Աբովյանը, Բյուրեղավանը, Եղվարդը, Նոր Հաճնը, Չարենցավանը, Ծաղկաձորը։
Լեռներ— Գեղամա լեռնաշղթան, Ողջաբերդի լեռնաբազուկը,
գետեր-Հրազդան, Գետառը, Ազատը
Կլիման— ըստ բարձրության փոխվում է տաք չոր ցամաքայինից մինչև ձյունամերձը։
Լոռի-Վանաձոր
Քաղաքներ-Ալավերդի, Ախթալա, Թումանյան, Շամլուղ, Սպիտակ, Ստեփանավան, Տաշիր, Վանաձոր
կլիման-աչքի է ընկնում համեմատաբար խոնավ կլիմայով
գետեր-Մարզի տարածքում հոսում են 1356 գետեր և գետակներ, որոնց ընդհանուր երկարությունը 3505 կմ է, նրանցից միայն 55-ը, ունեն 10 և ավելի կմ երկարություն։
լեռներ-Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Վիրահայոց, Հալաբի լեռնաշղթաները:
Շիրակ-Գյումրի
Սյունիք-Կապան
Տավուշ-Իջևան
Վայոց ձոր-Եղեգնաձոր
ա/ 1826-28թթ․ ռուս-պարսկական պատերազմը
բ/ Թուրքմենչայի պայմանագիրը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 31-34, նաև այլ աղբյուրներ/․
Թեմա 24. 1828-29թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը և արևմտահայությունը
ա/ 1828-29թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը և արևմտահայությունը
բ/ Ադրիանապոլսի պայմանագիրը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 39-42, նաև այլ աղբյուրներ/.
Առաջադրանք․
1. Ներկայացրե՛ք ռուս-պարսկական և ռուս-թուրքական պատերազմների հիմնական ժամանակագրությունը։
1826 թ. հուլիսին Աբաս–Միրզայի 60–հազարանոց բանակը, խախտելով Գյուլիստանի պայմանագիրը, ներխուժեց Արցախ։ Սկսվեց ռուս–պարսկական նոր պատերազմ։ Հուլիսի 26–ին պարսկական զորքերը պաշարեցին Շուշիի բերդը։ Ռուսական կայազորը շրջակա գյուղերից հավաքված հայերի օգնությամբ դիմեց ինքնապաշտպանության։ Շուշիի պաշտպանությունը տևեց 47 օր, և կարևոր նշանակություն ունեցավ պատերազմի հետագա ընթացքի համար։
Երևանի խանի զորքերն էլ ներխուժեցին Շիրակ։ Փոքր Ղարաքիլիսայի գյուղացիները ռուս սահմանապահ զինվորների հետ բարիկադներ կառուցեցին և դիմեցին ինքնապաշտպանության։ Իսկ 1826 թ. սեպտեմբերի 3–ին Շամքորի մոտ հայ նշանավոր գեներալ Վ. Մադաթովի 2–հազարանոց ջոկատը ջախջախեց պարսկական 10–հազարանոց զորամասը։ Սեպտեմբերի 13–ին Ելիզավետպոլի մոտ տեղի ունեցած ավելի մեծ ու վճռական ճակատամարտում ռուսական զորքերը նոր հարված հասցրին Աբաս–Միրզայի բանակին և դուրս շպրտեցին գրավված շրջաններից։
1827 թ. գարնանից ռուսական զորքերը գեներալ Իվան Պասկևիչի հրամանատարությամբ ռազմական
գործողություններ ծավալեցին Երևանի և Նախիջևանի խանությունների սահմաններում։ Պարսկական մեծաքանակ բանակը հերթական պարտությունը կրեց 1827 թ. օգոստոսի 17–ին Օշականի մոտ տեղի ունեցած արյունահեղ ճակատամարտում։ Ռուսական կողմը ևս ունեցավ մեծ կորուստներ։
1827 թ. սեպտեմբերին ռուսական զորքերը գրավեցին Սարդարապատը, այնուհետև պաշարեցին
Երևանի բերդը։
Պասկևիչը Երևանի խանին առաջարկեց առանց կռվի հանձնել բերդը, բայց մերժում ստացավ։ Սեպտեմբերի 30–ի գիշերը՝ մինչև լույս, անընդհատ ռմբակոծվում էր բերդը։ 1827 թ. հոկտեմբերի 1–ի առավոտյան ռուսական զորքերն ու հայ կամավորները մտան բերդ։
Թուրքմենչայի պայմանագիրը։ Պարսկահայերի վերաբնակեցումը։ 1827 թ. հոկտեմբերին ռուսական զորամասերը մտան Թավրիզ։ Տեղի հայերը աղ ու հացով դիմավորեցին նրանց։ 1827 թ. վերջերին և
1828 թ. սկզբներին ռուսական զորքերը գրավեցին Խոյը, Սալմաստը, Ուրմիան, շարժվեցին դեպի Իրանի մայրաքաղաք Թեհրան։ Շահը ստիպված հաշտություն խնդրեց։ 1828 թ. փետրվարի 10–ին Թուրքմենչայ գյուղում կնքվեց հաշտության պայմանագիր։
Այդ պայմանագրով Արևելյան Հայաստանի ևս մի ընդարձակ տարածք՝ Երևանի և Նախիջևանի խանությունները, անցավ Ռուսաստանի գերիշխանության տակ։ Պարսկաստանի տիրապետության տակ մնացած հայերին իրավունք
տրվեց մեկ տարվա ընթացքում իրենց շարժական գույքով բնակություն հաստատելու Ռուսաստանին անցած շրջաններում։
Հայերի պահանջները վեհաժողովին ներկայացնելու
համար Մկրտիչ Խրիմյանի (Խրիմյան Հայրիկ) գլխավորությամբ հատուկ պատվիրակություն կազմվեց։ Հայ
պատվիրակները մինչև վեհաժողովի սկսվելը հանդիպումներ ունեցան եվրոպական մի շարք երկրների ղեկավարների հետ, ստացան օգնության խոստումներ։
Բայց, ինչպես ցույց տվեց կյանքը, եվրոպացի պետական
գործիչները բնավ ցանկություն չունեին օգնելու հայերին:
Նրանք Հայկական հարցն օգտագործում էին Թուրքիայի
2․ Ընտանիքում զրուցե՛լ ծնողների հետ և պարզե՛լ՝ ձեր նախնիները Արևելյան Հայաստան եկել են Պարսկահայքի՞ց, թե՞ Արևմտյան Հայաստանից։ Աշխատանքը ներկայացնե՛լ բլոգում տեսանյութի, ռադիոնյութի կամ պատումի տեսքով /բլոգային աշխատանք/․
Մինչև տեղափոխվելը մեր նախնիները ապրել են Պարսկահայքի Խոյ-Սալմաստ նահանգում։ Այդ նահանգից են նաև խաչագողերը։ Ինչպես իմ պապն է պատմում Րաֆֆին խաչագողի հիշատակարանը վեպը գրելուց առաջ այցելել է նաև Լծեն գյուղ, հանդիպել պապիս նախնիների հետ՝ տվյալներ հավաքագրելու նպատակով։ Սյունիք գաղթաց մեր նախապապի անունը Վարդան է եղել։
1827-1828 թվականին մեր նախնիները՝ 7 եղբայր և 1 քույր, Պարսկահայքից գաղթել են Սյունիք՝ Տաթև, որից հետո եղբայրները տեղափոխվել են Սիսիանի շրջանի տարբեր գյուղեր՝ Լծեն, Աշոտավան, Բարձրավան։ Բնակվել են Լծենում, իսկ հետագայում տեղափոխվել են Սիսիանի շրջանի նորաստեղծ Նորավան գյուղ և ստեղծել են կոլեկտիվ տնտեսություն, որտեղ եղել են տարբեր գյուղերի բնակիչներ՝ տարբեր գյուղերից եկած ընտանիքներ։ Իմ պապիկի պապը 1920 թվականից բնակվել է Նորավան գյուղում։ Նորավան գյուղում ծնվել է նաև իմ պապը 1951 թվականին։ 1969 թվականին պապս ընդունվել է Երևանի Պոլիտեխնիկական ինստիտուտ և 1974 թվականին ավարտելուց հետո գործուղվել է Երևանի քաղաքապետարանի Ջրմուղ կոյուղի վարչություն որպես ինժեներ։ Հետո այդ ժամանկից սկսած ապրել է Երևան քաղաքում։
В детстве и даже сейчас мы часто слышым такие слова <<Ни ешь это, оно вредно для тебя!>> <<Если не перестанешь так питаться, приобретешь разные болезни!>>. Но правда ли это все? Конечно есть много вещей которые очень полезно есть. Например
А если я сём это всё, я стану здоровой? Возможно съев это все вы будете чувствовать здоровой. Разве это хорошо? Если вы и правда сделаете это, то почувствуете не только здоровой, но и еще вы станете грустной и депрессивной. Многие скажут <<кому это нужно, главное то, что я здоровая>>, но это не очень правильно. Проблема в том что ваше настроение играет большую ролъ в вашем здоровьи. Единственный путь к здоровой жизни это балансированный прием пищи. Что это значит? Это озночает есть сбалансированно белки, углеводы, жиры при каждом принятии пищи не забывая про вкусняшек и вещей котором наши тела нуждаются. Не нужно смотреть на еду думая что это вредно или что вы станете толстой после этого. Еда не наш враг. Нужно смотреть на еду зная что это то что делает нас счасливой, здоровой и продлевает нашу жизнь.
Наши тела наши лучшие друзя. Они нам дают шанс продвигаться, бегать ходить делать все что мы хотим. Тогда зачем мучить наши тела? Всего-то мы должны есть нормальную еду очень часто, не забывая про то о чем наши тела просят нас. Говоря про нормальную еду, я не имею ввиду бледную курицу. Нормальной едой может быть все что угодно. Больше всего нормальной едой считается домашняя еда, но конечно если ваше тело хочет фаст фуд, конечно вы можете и съест это. Главное до того как вы съедите это, не нужно думать что это вредно или хорошо для вас, потому что вы все ровно съедите это. Помните, еда не ваш враг!
Ծառերն ինձ համար միշտ եղել են ամենահամառ քարոզիչները։ Ես հարգում եմ նրանց, երբ նրանք ամպերի մեջ և ընտանիքում են ապրում, անտառներում, պուրակներում։ Եվ էլ ավելի հարգում եմ ես նրանց, երբ նրանք առանձին են վեր հառնում։ Նրանք նման են միայնակներին։ Ոչ որպես ճգնավորներ, որոնք ինչ-որ ծանրությունից կոտրվել են, այլ ինչպես մեծ, մեկուսացած մարդիկ, ինչպես Բեթհովենը և Նիցշեն։ Նրանց կատարներին սոսափում է աշխարհը, նրանց արմատները հանգստանում են անվերջության մեջ։ Լինելով մենակ՝ նրանք իրենց չեն կորցնում, այլ կյանքի ողջ ուժով ձգտում են միայն մի բանի՝ իրագործել սեփական, իրենց մեջ բնակվող օրենքը, իրենցից ինչ-որ բան ներկայացնել։
Ոչինչ ավելի սրբազան, ոչինչ ավելի օրինակելի չէ, քան գեղեցիկ, հաստաբուն ծառը։ Երբ ծառը կտրված, հատված է լինում և իր մերկ, մահացու վերքը արևին է ցույց տալիս, այդ ժամանակ կարելի է կոճղի և դամբանի լուսավոր հատույթի վրա նրա ամբողջ պատմությունը կարդալ. տարիների օղակների և սերտաճվածության մեջ ճշգրիտ գրված են նրանց ողջ պայքարը, ողջ տառապանքը, ողջ հիվանդությունը, ողջ երջանկությունն ու դառնությունը, նեղ տարիներն ու փարթամ տարիները, դիմադրված հարձակումներն ու հարմար ժամանակի սպասող փոթորիկները։
Եվ յուրաքանչյուր գյուղացի տղա գիտի, որ ամենաամուր և ազնիվ փայտն ամենանեղ օղակներն ունի և որ բարձր լեռների վրա ու հավերժական վտանգի մեջ աճում են ամենաանկոտրում, ամենաեռանդուն և ամենաօրինակելի բներ ունեցող ծառերը։
Ծառերը սրբազան կերտվածքներ են։ Ով նրանց հետ խոսել, ով նրանց լսել գիտի, նա գիտի Ճշմարտությունը։ Նրանք չեն քարոզում ուսմունքներ և բաղադրատոմսեր, նրանք քարոզում են կյանքի պարզունակ, նախասկզբնական օրենքը։
Ծառն ասում է.
-Իմ մեջ է թաքնված կորիզը, կայծը, միտքը, ես կյանք եմ հավերժական կյանքից։
Միանգամյա է այն փորձը և թռիչքը, որ հավերժական Մայրը համարձակվել է շնորհել ինձ, միանգամյա է իմ կերպարանքը և ջղերը իմ մաշկի, միանգամյա է ամենափոքր տերևի խաղը իմ կատարի և ամենափոքր սպին իմ կեղևի։ Իմ ծառայությունն է՝ ձևավորել և ցույց տալ Միանգամյայի մեջ դրոշմված Հավերժականը։
Ծառն ասում է.
-Իմ ուժը հավատն է։ Ես ոչինչ չգիտեմ իմ հայրերի մասին, ես ոչինչ չգիտեմ այն հազարավոր մանուկների մասին, որ ամեն տարի ինձնից են ծնվում։ Ես ապրում եմ մինչև վերջը իմ սերմերի առեղծվածի և այլևս ոչինչ ինձ չի մտահոգում։ Ես հավատում եմ, որ Աստված իմ մեջ է։ Ես հավատում եմ, որ իմ առաջադրանքը սրբազան է։ Այս հավատով եմ ես ապրում։
Երբ մենք վշտացած ենք և այլևս չենք կարողանում հանդուրժել կյանքը, այդ ժամանակ ծառը կարող է մեզ ասել.
-Հանգստացիր, հանգստացիր։ Ինձ նայիր։ Կյանքը հեշտ չէ, կյանքը դժվար չէ։ Դրանք մանկական մտքեր են։ Թող, որ Աստված խոսի քո մեջ, այդպես նրանք բոլորը կլռեն։ Դու վախենում ես, քանի որ քո ճանապարհը տանում է քեզ քո Մորից ու Հայրենիքից։ Բայց յուրաքանչյուր քայլ և օր քեզ ընդառաջ են տանում քո Մորը։ Հայրենիքը այստեղ կամ այնտեղ չէ։ Հայրենիքը քո մեջ է կամ ոչ մի տեղ։
Թափառելու տենչանքը պատռում է իմ սիրտը, երբ ես լսում եմ ծառերին, որ երեկոներին սոսափում են քամուց։ Դուք լուռ ու երկար ականջ եք դնում. այդպես թափառելու ծարավը ցույց է տալիս իր էությունն ու իմաստը։ Դա տառապանքից առաջ հեռու փախչելու ցանկությունը չէ, ինչպես կարող է թվալ։ Այն Հայրենիքի կարոտն է Մոր մասին մտածմունքներից հետո, կյանքի նոր այլաբանությունից հետո…Այն դեպի տուն է ուղղորդում։ Յուրաքանչյուր ճանապարհ դեպի տուն է տանում, յուրաքանչյուր քայլը ծնունդ է, յուրաքանչյուր ծնունդը մահ է, յուրաքանչյուր շիրիմը Մայրն է։
Այսպես է սոսափում ծառը երեկոյան, երբ մենք վախենում ենք մեր սեփական, մանկական մտքերից։ Ծառերը երկար մտքեր ունեն։ Երկարաշունչ և հանգիստ, քանի որ նրանք ավելի երկար կյանք ունեն, քան մենք։ Նրանք ավելի իմաստուն են, քան մենք այնքան ժամանակ, քանի դեռ մենք չենք լսել նրանց։ Բայց երբ մենք սովորենք ծառերին ականջ դնել, այդ ժամանակ մեր մտքերի կարճությունը, մանկականությունն ու արագությունը կստեղծեն հավասարը չունեցող զվարթություն։
Ով սովորի ծառերին ականջ դնել, էլ չի ցանկանա ծառ լինել։ Նա ոչինչ չի ցանկանա լինել, բացի հենց ինքը լինելուց։ Դա է Հայրենիքը։ Դա է Երջանկությունը։
Առաջադրանքներ
Ա․Բացատրե՛ք հետևյալ հատվածների փոխաբերական իմաստը․
Հատվածում ներկայացվում է այն,որ ավելի շատ բանի իրենց կյանքում հասնում են այն մարդիկ ովքեր իրենց կյանքում հաճախ են հանդիպում խոչընդոտների։ Շատերիս ամեն ինչ այդքան էլ հեշտ չի տրվում, և հենց դա էլ մեզ դրթում է որոշ աշխատանք կատարել որպեսզի կարողանալ հասնել դրան։ Ասում են, որ մարդիկ ովքեր խոչընդոտների շատ է հանդիպում իրենց կյանքում, իրենք ավելի իմաստուն են։ Այս միտքը կարելի է բացատրել այն փաստով, որ դժվարւթյունների ու սխալների շնորհիվ հնարավորություն ենք ունենում սովորել նոր ու նոր բաներ, որոնէ էլ իրենց հերթին այնպես են անում, որ մենք ավելի շատ բարձունքների հասնենք։
Մարդիկ հաճախ են ասում «Հայրենիք»՝ նկատի ունենալով այն տարածքը, որում ծնվել և մեծացել են։ Իհարկե դրա մեջ ոչ մի սխալ բան չկա, բայց չէ՞ որ տարածքները ամենը չեն։ Չէ որ Հայրենիք են համարվում նաև այն մարդիկ ովքեր ձեզ շրջապատում են, այն մարդիկ որոնց ողքին դուք ձեզ ավելորդ չեք զգում, ձեր հարազատներն ու բարեկամները, և վերջ վերջո հենց դուք ինքներդ։
Բ․Ո՞րն է ըստ ստեղծագործության՝ Երջանկությունը։
Գ․ Ներկայացրե՛ք երջանկության Ձեր պատկերացումը։
Շատերս անընդհատ բողոքում ենք այն ամենից, ինչ չունենք։ Սակայն չենք գնահատում այն ամենը ինչը որ ունենք տվյալ պահին։ Իմ կարծիքով երջանկությունը համարվում է այն կյանքը, որը մենք գնահատում ենք։ Նույնիսկ հենց հիմա եթե մենք գնահատենք այն ամենը ինչը որ ունենք, կհսկանանք թո որքան երջանիկ ենք։ Խոսքը գնում է ոչ միայն նյութական իրերի մասին, այլ նաև այն մարդկանց որոնք եղել են մեզ հետ ցանկացաց դժվար պահերի։
ա/ Հայոց թագավորության վերելքի սկիզբը՝ Աշոտ 3-րդ Ողորմած, Սմբատ 2-րդ Տիեզերակալ
բ/ Թագավորության հզորացումը Գագիկ 1-ինի օրոք /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 94-97, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 19. Հայոց թագավորության հռչակումը Կիլիկիայում: Լևոն 1-ին Մեծագործ.
ա/ Թագավորության հռչակումը
բ/ Լևոն Մեծագործի քաղաքականությունը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 130-132, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 20. Հայկական մշակույթը 10-14-րդ դարերում.
ա/ Կրթական համակարգը
բ/ Պատմագրությունը /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 147-151, նաև այլ աղբյուրներ/.
Աբաս թագավորին փոխարինեց իր որդին ՝ Աշոտ 3-ը։ Նա իր բարի գործերի, աղքատների նկատմամբ ցուցաբերած հոգատար վերաբերմունքի համար ստացավ Աշոտ Ողորմած անունը։ Աշոտը բանակը դարձրեց մշտական և վերջ տվեց հյուսիսկովկասյան լեռնականների ասպատակություններին։ Երկրում տարվեց մեծ ծավալի շինարարական աշխատանք։ 961թ. Աշոտ 3-ը մայրաքաղաքը Կարսից տեղափոխեց Շիրակի Անի քաղաքը։ Այնտեղ էլ նա օտարերկրյա հյուրերի և հայ իշխանների ներկայությամբ մեծ հանդիսավորությամբ թագադրվեց Անանիա Մոկացու ձեռքով։ Նոր մայրաքաղաքն աշխարհագրական նպաստավոր տարածքում էր։ Ախուրյան գետը երեք կողմից շրջափակում էր քաղաքը, դարձնում այն անառիկ, իսկ առևտրական ճանապարհների վրա գտնվելու հանգամանքը նպաստեց քաղաքի արագ բարձրացմանը։
Երկրում շինարարական աշխատանքն ավելի մեծ չափեր ընդունեց Սմբատ 2-րդ Տիեզերակալ թագավորի օրոք։ Սմբատը կառուցեց Անիի պարիսպների երկրորդ գիծը։ Սմբատ 2-ը ոչ միայն կարողացավ կասեցնել Դվինի ամիրայի հարձակումը, այլև 987թ. վերջ տալ այդ ամիրայության գոյությանը։
Առաջադրանք․
1. Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ պատրաստե՛ք նյութ «Անին՝ հայոց մայրաքաղաք» թեմայով
Անիի մասին առաջին հիշատակումները թվագրվում են վաղ միջնադարին՝ 5-րդ դարին՝ որպես Կամսարական իշխանական տան ամրոցներից մեկը։ Հայ մատենագիրներից այդ մասին են վկայում Եղիշեն ու Ղազար Փարպեցին։ Ավատատիրական հարաբերությունների սկզբնավորման շրջանում Մեծ Հայքը գտնվում էր Արշակունիների թագավորության ներքո։ Արաբական տիրապետության ընթացքում՝ 9-րդ դարի սկզբին, Հայոց իշխան Աշոտ Բագրատունի Մսակերը (790–826) Կամսարականներից գնել է Արշարունիք և Շիրակ գավառները՝ Անի ամրոցով։
2․ Նկարագրե՛ք Լևոն 1-ին արքայի ներքին և արտաքին քաղաքականությունը։
Լևոն I–ի կարևոր ձեռնարկումներից մեկը Լամբրոն անառիկ բերդի գրավումն էր: Նրա նախորդները մի քանի անգամ փորձել էին գրավել այն, սակայն անհաջողության էին մատնվել: 1202 թ. նա Լամբրոնի իշխան Հեթումին հրավիրում է Տարսոն և բանտարկում: Դրանից հետո Լևոնը, առանց կռվի գրավելով բերդը, միացնում է արքունիքին: Աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ Կիլիկիան ցամաքային և ծովային առևտրական ճանապարհների խաչմերուկում էր, ուստի Լևոնը մեծ ուշադրություն էր դարձնում առևտրի զարգացմանը:
3. Ներկայացրե՛ք 10-14-րդ դարերի նշանավոր համալսարանները /բլոգային աշխատանք/․
XII դարից սկսվում է բարձրագույն դպրոցների վերելքի ժամանակաշրջանը:
«Գլաձորի համալսարան», Տաթևի համալսարան, Սսի համալսարանը
ա/ Հայաստանի անկախության վերականգնումը: Աշոտ 1-ին /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 84-88, նաև այլ աղբյուրներ/.
Թեմա 17. Պայքար պետականության պահպանման համար.
ա/ Սմբատ 1-ին
բ/ Աշոտ 2-րդ Երկաթ /բանավոր, էլ․ դասագիրք, էջ 89-93, նաև այլ աղբյուրներ/.
Առաջադրանք.
1. Ներկայացրե՛ք Հայոց թագավորության վերականգնման ներքին և արտաքին նախադրյալները։
Բագրատունյաց թագավորության հաստատումը Աշոտ 7-9րդ դարերում Հայաստանը գտնվում էր արաբական խալիֆայության տիրապետության ներքո: Սական 9-րդ դարում խալիֆայությունում սկսված գահակալական կռիվները հպատակ ժողովուրդների ապստամբությունները պատճառ դարձան, որ հայերը որոշեցին համախմբվել է վերականգնել հայոց պետականությունը: Այդ շրջանում հատկապես ազդեցիկ էին Վասպուրականի Արծրունիները, Սյունիքի Սյունիները, Արցախի իշխանները և Բագրատունիները:Նրանցից առավել կենսունակ գտնվեցին բագրատունիները: 855-ից Աշոտ իշխանը ճանաչվել է Հայոց իշխանաց իշխան և սպարապետ: Աստիճանաբար հասունանում էր Հայոց պետականությունը վերականգնելու գործընթացը, իվերջո արաբները գնում են զիջումների և Աշոտին ճանաչում հայոց թագավոր: 885թ Բագարան բերդաքաղաքում Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսի ձեռամբ Աշոտ Ա թագադրվում է հայոց թագավոր և հիմքդնում Բագրատունյաց թագավորությանը։ Հիմնադրվում է 885թ-ին և գոյատևում մինչև 1045:
Բագրատունյաց առաջին արքան խելացի և փորձառու քաղաքական գործիչ էր։ Աշոտ 1-ը մեծ աշխատանք կատարեց երկիրը միավորելու և նրա անվտանգությունն ապահովելու ուղղությամբ։ Աշոտ 1-ը ճնշեց Վանանդի իշխանների ապստամբությունը և նրանց գավառը ՝ Կարս կենտրոնով միացրեց իր պետությունը։ Կարսը վերակառուցվեց և դարձավ հայոց սպարապետների նստավայրը։ Խաղաղ ճանապարհով Աշոտ 1-ը կարողացավ իր ազդեցությունն ամրապնդել Սյունյաց և Արծրունյաց զորեղ իշխանների վրա։ Աշոտի գերիշխանությունն ընդունեցին նաև Մանազկերտի, Արճեշի, Բերկրիի և այլ շրջանների արաբական ամիրայությունները։ Մի քանի արշավանքներից հետո հաջողվեց սանձահարել Վրաստանը և Աղվանքը ասպատակող հյուսիսկովկասյան լեռնականներին։ Շնորհիվ այդ հանգամանքների ՝ ամրապնդվեցին Աշոտ Բագրատունու բարեկամական կապերը վրացիների և աղվանների հետ։ Աշոտ 1-ը նոր կալվածքներ տվեց թուլացած իշխաններին։ Երկրում սկսվեց խաղաղ շինարարական ժամանակաշրջան։
Ներքին նախադրյալներից էր այն, որ հայ ժողովուրդը միավորված էր և ամեն վայրկյան պատրաստ էր անկախանալու։ Արտաքին նախադրյալներից էր այն, որ Արաբական խալիֆայությունը թուլացել էր, իսկ Բյուզանդիան մեզ օգնում էր անկախանալու հարցում։
2. Ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեց Սմբատ 1-ինը երկրի կենտրոնացման ուղղությամբ
Սմբատ I-ը ավարտեց Աշոտ I-ի գործը։ Նա միացրեց հայկական տարածքները՝ Դվինը, Տայքը, Տարոնը, Աղձնիքը, Բարձր Հայքը և Ջավախք գավառը։
Աշոտ I-ը մահացավ 890 թ. և իր հաջորդ Սմբատ I-ին թողեց ամուր և միավորված երկիր: Նա իր հոր նման խելացի քաղաքական գործիչ էր և շարունակում էր ներքին ու արտաքին խաղաղասիրական քաղաքականությունը՝ ճկուն դիվանագիտությամբ խուսանավելով Բյուզանդիայի և Արաբական խալիֆաության միջև: 892 թ. Սմբատը գրավեց Հայաստանում արաբների վերջն հենակետը՝ Դվինը, ձերբակալեց արաբ ամիրաներին և շղթայակապ ուղարկեց Կոստանդնուպոլիս:
/բլոգային աշխատանք/.
Բոլոր կենդանի էակները նման են իրենց ծնողներին, նրանք ժառանգում են նախորդ սերունդների հատկանիշները: Ժառանգական հատկանիշների փոխանցումը, ուսումնասիրում է գենետիկա գիտությունը:
Բնական է,որ սեռական քրոմոսոմներում գտնվում են սեռական հատկանիշները պայմանավորող գեներ։Բայց X և Y քրոմոսոմները պարունակում են նաև այլ,ոչ սեռական հատկանիշներ պայմանավորող գեներ։Այդ ոչ սեռական հատկանիշները,որոնք պայմանավորող գեները գտնվում են սեռական քրոմոսոմներում,կոչվում են սեռի հետ շղթայկցված հատկանիշներ։
Մարդու X քրոմոսոմը պարունակում է արյան մակարդելիությունը որոշող դոմինանտ գենը, որն ընունված է նշել H տառով, քանի որ նրա ռեցեսիվ ալելը առաջացնոււմ է ծանր հիվանդություն հեմոֆիլիա, նույն քրոմոսոմում գնվում է նաև կարմիր և կանաչ գույների նկատմամբ կուրություն՝ դալտոնիզմ։
հայտնի են նաև ևս մոտ 3000 այլ ժառանգական հիվանդություններ, որոնք հիմնականում աուտոսոմներում գտնվող գեների կամ քրոմոսոմների կառուցվածքի փոփոխությունների (մուտացիաների) արդյունքն են։
Այսպիսով, մարդու շատ հիվանդություններ և նորմայից շեղումներ պայմանավորված են գենոտիպով։ Սա առանձնապես հաջողվում է սահմանել այն դեպքերում, երբ մարդու բջիջներում քրոմոսոմների թվի փոփոխություններ են տեղի ունենում։ Հայտնի են դեպքեր, երբ մարդու քրոմոսոմների համալիրում մի ավելորդ քրոմոսոմ է հայտնվում, և նրանց ընդհանուր թիվը դառնում է 47։ Այս աննշան թվացող խախտումը շատ ծանր հետևանքներ ունի։ Զարգանում է Դաունի հիվանդությունը։
1.Որոշեք ցրող ոսպնյակի օպտիկական ուժը, եթե նրա կեղծ կիզակետը գտնվում է ոսպնյակից 200 սմ հեռավորության վրա:
F=2մ
D=1/2դպտր
2. Ոսպնյակի օպտիկական ուժը 2 դպտր է: Ինչպիսի՞ ոսպնյակ է այն՝ հավաքող, թե՞ ցրող: Որքա՞ն է նրա կիզակետային հեռավորությունը:
Հավաքող է, քանի որ մեծ է զրոյից։
D=1/f
F=1/2
3.Ինչպիսի՞ն է ապակե երկգոգավոր ոսպնյակը:
ցրող
իրական
կեղծ
հավաքող
4.Ինչպե՞ս է կոչվում այն կետը, որում ոսպնյակում բեկվելուց հետո հավաքվում են հավաքող ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները:
գլխավոր կիզակետ
5. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ:
Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:
52/70=26/35անգամն
6.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:
H=2,5 * 0,8=2
7.Առարկայի բարձրությունը 75 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 56 սմ: Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:
56/75անգամ
8. Որքա՞ն է 1,1 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 3,5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:
1,1*3,5=3,85
9.Առարկայի պատկերի բարձրությունը ցրող ոսպնյակում 53 սմ է, իսկ ոսպնյակի գծային խոշորացումը 0,6: Որքա՞ն է այդ առարկայի բարձրությունը:
53:0,6=83,(3)
Նկարագրություն
Օտար լեզու սովորել նշանակում է բացահայտել նոր գաղափարներ, միջառարկայական նոր կապեր, ծանոթանալ տվյալ լեզվով խոսող հանրության պատմությանը, մշակույթին և սովորույթներին:
Թարգմանությունն օտար լեզվի ուսուցման մեջ գլխավոր և անփոխարինելի դեր ունի: Թարգմանությունը զարգացնում է մի շարք հմտություններ: Թարգմանություն կատարելիս անհրաժեշտ է պահպանել բանգրի բովանդակությունը և ճշգրիտ հաղորդել թարգմանող տեքստի իմաստը:
Նպատակ
The Gift of the Magi
By O. Henry
Words and word-combinations
penny — a small sum of money
at a time — during any one period
shame — If something is described as a shame, it is disappointing or not satisfactory
flop down — to sit or lie down in a heavy and sudden way because you are very tired.
shabby — in poor condition through long use or lack of care
shrink — become or make smaller in size or amount.
dully — in a manner that lacks interest or excitement.
expense — the cost required for something.
loosely — in a way that is not firmly. fixed or held together.
panting — out of breath.
leather — a material made from the skin of an animal
strap — a strip of leather, cloth, or other flexible material, used to fasten, secure, or carry something or to hold on to something.
stunned — so shocked that one is temporarily unable to react; astonished
trance — a temporary mental condition in which someone is not completely conscious of
fob — a chain attached to a watch for carrying in a waistcoat or waistband pocket.
dandy — an excellent thing of its kind
Comprehension
1. From where does Della get the $1.87 according to the text?
a. By haggling with merchants
b. By shoveling sidewalks in front of stores
c. By stealing the money from stores
d. By working for the grocer, butcher, & vegetable man
2. Why is Della upset at the beginning of the story?
a. She lost her job shoveling in front of the stores on her block.
b. She has been fighting with Jim.
c. She does not have enough money to buy a nice present for Jim.
d. She was recently arrested by the mendicancy squad.
3. What are Jim and Della’s most valued possessions?
a. Jim’s watch and Della’s hat
b. Jim’s brief case and Della’s jacket
c. Jim’s shoes and Della’s cooking pot
d. Jim’s watch and Della’s hair
4. Why does Della go to Madame Sofronie’s?
a. To look for work
b. To sell her hair
c. To beg for money
d. To shovel Madame Sofronie’s sidewalk
5. Which best explains why Jim is so stunned when he first sees Della?
a. He doesn’t like how his wife looks with short hair.
b. He is shocked that she bought him such a nice gift.
c. He doesn’t recognize his wife.
d. He bought her a gift that she can’t use.
6. With which statement would the narrator most likely agree?
a. Jim and Della’s gifts were bad because they did not consider one another’s needs.
b. Jim and Della’s gifts were good because they will each get a lot of use out of their nice gifts
c. Jim and Della’s gifts were bad because they wasted their money on things that they can’t use.
d. Jim and Della’s gifts were good because they sacrificed so much for one another.
7. Which event happened last?
a. Della bought Jim a gift.
b. Della cried about only having $1.87.
c. Della went to Madame Sofronie’s
d. Della cut her hair.
8. Which statement best expresses the theme of this story?
a. Make sure that you give people gifts that they can actually use.
b. Spending time with the people you love is more important than getting them gifts.
c. The best gifts involve sacrifice.
d. Don’t waste your money on expensive gifts.
Discussion Questions
How essential is the setting of the story?
Could the story have taken place at another time?
Do you think that Jim and Della appreciated their gifts?
How important do you think appearances are?
If you were Jim or Della, how would you feel about the gift you received?
Nowadays people don’t understand the cost of different things. I’m not talking about physical cost. I’m talking about hard hard some people work to buy that certain thing. As we saw in the text, the main characters had done a lot, just to buy presents for each other. Della cut off most of her beautiful hair, and Jim sold his one and only watch. It was all just for showing their love to each other. I strongly believe they both understood that their main presents were they themselves. They understood the fact, that presents are not as important as their love to each other. Jim wanted to spend some time with his loved one. He understood how hard It was for Della to cut her hair and sell it. It was so loving that they were ready to lose things that were really important for both of them, just to give each other positive energy.
Nowadays pay more attention to their appearance than their behavior. Honestly in my opinion appearance doesn’t take that much place. My friends, family, etc. They are all really pretty, but that doesn’t mean that I love them for that. I like them for just being themselves.
I know for sure that I would love that! I would feel really loved knowing that people try so hard just to get that present fo me. Though I know that not all my feelings would be positive.I understand that by doing that people are trying to show their love for me, but if it’s really hard for them, just them being by my side all the time would be the best gift I’ve ever received
Բաբաջանյան Մարիա 